‘Druk, druk, druk!’ Je hoort het je kinderen vast weleens antwoorden op de vraag: ‘Hoe gaat het?’ Misschien zeg je het geregeld zelf wel? Vandaag combineren heel wat grootouders een job met hobby’s, vrienden, de zorg voor kleinkinderen en hun eigen ouders op leeftijd. We kunnen zelfs van een nieuwe sandwichgeneratie spreken. Een generatie waarvan velen bijna op hun tandvlees zitten. Oma Hilde bewaakt haar grenzen: ‘Mijn mama en kinderen mogen me alles vragen, maar ik wil de vrijheid hebben om nee te zeggen.’
Grootmoeder, moeder, echtgenote en dochter
Hilde (59) is net voor de tweede keer oma geworden. Kleindochter Estelle (2,5) kreeg er een prachtig zusje bij, Frances. Behalve grootmoeder is Hilde ook nog moeder van vier kinderen, echtgenote en dochter. Ze werkt halftijds als verpleegkundige radiologie, houdt van citytrips, gaat graag naar musea en concerten én heeft een grote vriendenkring. Haar tijd probeert ze netjes te verdelen over al die rollen en activiteiten.
Achterhaald beeld
Socioloog en onderzoeker aan de VUB Maaike Jappens herkent het fenomeen. ‘Vroeger bestempelden we de ouders met jonge kinderen als de sandwichgeneratie. Vandaag weten we dat niet zij, maar de grootouders die nog werken en geklemd zitten tussen hun opgroeiende kinderen en hun zorgbehoevende ouders, de échte sandwichgeneratie vormen.
Het stereotiepe beeld van de oma met grijs haar in een dotje, die taarten bakt en breit, is helemaal achterhaald. Veel grootouders zijn nog professioneel actief, hebben ouders op leeftijd en kleinkinderen waarvoor ze willen zorgen.
Het is een generatie die zelf graag reist, opnieuw gaat studeren, tal van hobby’s heeft… en het is net de combinatie van al die activiteiten die ervoor zorgt dat ze zich soms overbevraagd voelen.’
Geen vaste oppasdag
Hilde: ‘Ook al werk ik maar halftijds, mijn week zit altijd redelijk vol. Ik zie mijn kleinkinderen vaak, maar er zit geen regelmaat in. Ik heb bewust geen vaste oppasdag. Mijn schoondochter mag me steeds vragen om voor de kleinkinderen te zorgen, maar ik wil de vrijheid hebben om ja of nee te zeggen.
Daarbij kijk ik ook naar de toekomst. Als ik nu iedere keer ja zeg, hoe zullen mijn andere kinderen reageren als ik dat niet meer kan doen als zij eenmaal kinderen hebben?’
Eenzame mama
Behalve voor haar kleinkinderen zorgt Hilde, samen met haar zus en broer, ook voor haar 86-jarige moeder. ‘Mijn mama woont nog thuis en sinds mijn vader drie jaar geleden overleed, valt het alleen-zijn haar erg zwaar. Daarom ga ik driemaal per week bij haar langs om haar gezelschap te houden.
Mijn mama heeft jarenlang voor mij gezorgd en daarna ook ingesprongen bij de opvang van mijn kinderen. Ik vind dat zij nu ook recht heeft op mijn hulp en aandacht. Al durf ik het ook tegen haar eerlijk zeggen als het me een keer niet uitkomt.’
Liefde boven alles
Hilde: ‘Mijn kleinkinderen zijn een deel van mijn leven, een zeer leuk deel! Ze brengen frisheid en liefde in huis. Maar ze zijn niet mijn leven tout court.
Uiteindelijk primeert de liefde tussen grootouders en kleinkinderen en vult iedereen dat in zoals hij wil. Als iemand er zich goed bij voelt om dag en nacht klaar te staan voor zijn of haar kleinkinderen, dan vind ik dat best. Maar onze kinderen weten dat wij niet het type grootouders zijn dat elke dag van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat klaarstaat om de kinderen op te vangen. Zij zullen ons dat dan ook nooit vragen.’
Uiteindelijk primeert de liefde tussen grootouders en kleinkinderen en vult iedereen dat in zoals hij wil.
~ oma Hilde
Onduidelijke grootouderrol
Maaike: ‘Ik begrijp wat Hilde zegt. We koesteren nogal wat verwachtingen tegenover grootouders. Ze moeten er zijn voor de kleinkinderen, maar tegelijkertijd mogen ze zich niet te veel bemoeien met de opvoeding. Dat maakt het voor grootouders moeilijk om hun plaats te vinden.
Nergens staat er geschreven wat je wel en niet moet doen als grootouder. Je kan die rol op veel manieren invullen en dat maakt het moeilijk om te weten hoe ver je moet gaan. Het gevaar bestaat dan dat grootouders te veel hooi op hun vork nemen. Zeker als ze naast de zorg voor de kleinkinderen ook nog de zorg voor hun (schoon)ouders opnemen en werken.’
Gewoon Hilde
Hilde is tevreden met hoe het loopt vandaag. Wanneer ze voelt dat het allemaal wat veel wordt, neemt ze bewust wat tijd voor zichzelf. ‘Soms heb ik het echt nodig om gewoon een keer Hilde te zijn. Dan wil ik geen oma, echtgenoot, moeder, dochter… zijn, maar gewoon Hilde.’
Foto’s: Kristof Ghyselinck
