In een nieuw samengesteld gezin zijn verschillende krachten aan het werk. Er is de relatie tussen de ouder en de nieuwe partner, de ouder en zijn ex, de ouder en zijn kinderen én de nieuwe partner en de kinderen. De plusouder zit daarmee in een lastig parket: een rol waar hij of zij niet om gevraagd heeft en kinderen die die rol ook uitdagen.
Plusouder worden
Plusouder ben je niet, dat word je. Dat is een groeiproces voor alle partijen, met alle groeipijnen die daar bij horen. De relatie tussen plusouder en pluskinderen heeft zijn vorm, maar heeft ook tijd nodig om die vorm te vinden.
De relatie tussen de biologische ouder en de kinderen speelt hier ook een belangrijke rol. Tegen de plusouder ontstaat soms verzet. Met een reden: de aandacht van de biologische ouders opeisen.
Biologische ouders
Kinderen hebben hun biologische ouder nodig. Wat meestal moeilijk is: die zijn nog bezig met het verwerken van de scheiding, en voeden op vanuit schuldgevoel en schaamte.
De ouders staan niet in hun kracht als mama of papa, op dat moment. Ook het verzet van kinderen tegen de plusouder kan verklaard worden vanuit die nood: ‘Het is vaak een roep om aandacht van de biologische ouder’, aldus plusouderconsulent Anja Pairoux.
Soms hoor ik wel eens van een plusmama dat ze haar (plus)kinderen allemaal even graag ziet. Dat is wat de maatschappij wil horen, maar daar plaats ik een groot vraagteken bij.
~ Anja Pairoux, plusouderconsulent
Ik mis mijn mama
Toch kan de plusouder er wel zijn voor de pluskinderen, maar dan op zijn of haar eigen manier. ‘Zelf maakte ik het mee dat mijn pluszoon ’s avonds laat huilend in bed lag’, vertelt Pairoux.
‘Ik vroeg hem wat er scheelde. “Ik mis mijn mama”, was het antwoord. Het was te laat om nog zijn moeder op te bellen. Op dat moment kon en wilde ik ook niet een plaatsvervangende mama zijn. Ik vroeg of hij misschien een knuffel miste? Dat kon ik hem wel geven, waardoor hij kon inslapen.’
‘Een andere keer toen hij weer zijn mama miste, liet ik hem een tekening maken, zodat hij ondertussen aan zijn mama kon denken en haar later de tekening zou overhandigen. Dat is iets dat je als plusouder kan doen.’
De rollenwissel
We beseffen soms onvoldoende dat kinderen in een nieuw samengesteld gezin niet alleen voortdurend fysiek verhuizen, maar ook vaak moeten switchen in hun rol. Er is dan misschien wel een vaste en stabiele verblijfsregeling, maar elk gezin heeft een eigen dynamiek waar de kinderen zich steeds opnieuw aan moeten aanpassen. Zo is bijvoorbeeld het jongste kind van twee kinderen in het nieuw samengestelde gezin plots de middelste van vier kinderen, en dat zorgt soms voor problemen.
Even graag zien
Anja Pairoux: ‘Soms hoor ik wel eens van een plusmama dat ze haar (plus)kinderen allemaal even graag ziet. Dat is wat de maatschappij wil horen, maar daar plaats ik een groot vraagteken bij. Want als je de vraag omdraait en aan een kind vraagt: “Zie jij je plusmama even graag als je mama?”, dan besef je meteen dat je zoiets gewoon niet mag vragen aan een kind. En stelt de plusmama dan niet de verborgen vraag: “Jij ziet mij toch even graag als je eigen mama?”’
Verschil tussen bloed- en plusband
‘Een plusouder kan nu eenmaal niet hetzelfde voelen voor een pluskind als voor een eigen kind. Dat verschil heeft zijn bestaansrecht, ook al wordt het telkens weer subtiel ontkend door de samenleving. Want daarin zou weer een reden kunnen liggen om de pluskinderen stiefmoederlijk te behandelen en hen opnieuw als slachtoffer te zien’, legt Pairoux uit.
‘Het is absoluut en dringend nodig dat maatschappelijk aanvaard wordt dat er nu eenmaal een verschil is met de bloedband. Maar al te veel wordt de relatie tussen plusouder en pluskinderen gelijkgesteld aan ‘afwijzing’ en worden kinderen in een slachtofferpositie geplaatst. Die relatie is en kan nooit hetzelfde zijn als een bloedband, maar kan wel op een gelijkwaardige plaats ernaast gezien worden.’
Over Anja Pairoux
Anja Pairoux is zelf plusmama, plusouderconsulent bij bemiddelaarsgroep Pareto Group en auteur van het boek Je wist waar je aan begon: in 7 stappen naar een gelukkiger samengesteld gezin. Leden van de Gezinsbond kunnen met korting deelnemen aan relatiebemiddeling of familiale bemiddeling bij scheiding. Meer informatie vind je hier.
